تشخیص وپیشگیری از کاهش ذخایر تخمدان

در جوامع امروزی ،بالا رفتن سن ازدواج و به تاخیر انداختن بارداری، دو عامل مهم در ایجاد ناباروی مرتبط با افزایش سن زنان می باشد. بطوریکه تعداد زیادی از زوجین برای رسیدن به باروری نیازمند روش های کمک باروری (ART)هستند.
اوج بارداری زنان در سنین 24-20 سالگی می باشد.این قابلیت باروری تا 32-30 سالگی اندکی کاهش می یابد و سپس بطور پیشرونده کاهش می یابد، بطوریکه میزان باروری زنان پس از 37 سالگی به وضوح کم می شود.
البته باید در نظر داشت ،میزان کاهش باروری ممکن است به طور قابل توجهی بین زنان هم سن وسال متفاوت باشد یعنی یک زن با سن 35 سال ممکن است نازا بوده ویا یک باروری طبیعی مانند یک زن 25 ساله داشته باشد.
تاثیرات نامطلوب بالا رفتن سن باروری شامل ، کاهش تعداد فولیکولها،کاهش کیفیت ادویست (تخمک)،افزایش میزان ناهنجاریهای کروموزومی در جنین،افزایش میزان سقط می باشد. افزایش سن بانوان باعث کاهش پاسخ دهی به درمان های دارویی و کاهش نتایج موفقیت آمیز در اقدامات درمانی کمک باروی دارد به استثنا بیماریهایی که بافت تخمدان را تخریب
می کنند یا سبب خارج سازی بافت تخمدان می شوند،تعداد کلی فولیکولهای تخمدان وسن کاهش ذخایر تخمدانی ویاِئسگی بصورت ژنتیکی تعیین می شود.
ارتباط تنگاتنگی بین سن بائسگی مادران و دختران و نیز خواهران وجود دارد که نشانگراین است مراحل ژنتیک نقش مهمی در تعیین سن یائسگی دارند.

ارزیابی ذخایر تخمدان :

ذخایرتخمدان عموما تعداد وکیفیت فولیکول های تخمدان را توصیف می کند. برای این فقط از روشهایی وجود دارند که هدف آنها پیش بینی قدرت باروری در آینده ویا بدست آوردن اطلاعات در ارتباط با احتمال درمان موفق زنان ناباروری می باشد.
تستهای بررسی ذخیره تخمدانی بعنوان تستهای غربالگری به منظورشناسایی زنان در معرض خطر اختلال کاهش ذخیره تخمدان می باشند.
این تستها شامل سنجشهای بیوشیمیایی وسونوگرافیک تخمدان هستند.
تستهای بیوشیمایی، شامل سنجش FSH ، استرادیول،AMH و inhibin B می باشند.
سنجشهای سونوگرافیک ذخیره تخمدان نیز شامل تعداد فولیکولهای آنترال و اندازه گيري حجم تخمدانها می باشد.
سنجش میزان FSH سرم در روزهای 4-2 قاعدگی پرکاربردترین معیار ذخیره تخمدان می باشد
میزان FSH بیشتر از 10 واحد در لیتر میتواند دال بر کاهش ذخایر تخمدان باشد.
غلظت استرادیول سرم به تنهایی به عنوان تست بررسی ذخیره تخمدان ارزش کمی دارد ولی در کنار FSH کمک کننده می باشد.
AMH از فولیکولهای کوچک آنترال تخمدان ترشح می شود و بنابراین مقادیر AMH سرم خون با میزان ذخایر فولیکولی همخوانی دارد. بطوریکه تست AMH، تست غربالگری امید بخش برای شناسایی بانوان با کاهش ذخایر تخمدانی می باشد.
سونوگرافی واژینال روش ارزشمندی جهت بررسی تعداد فولیکولهای آنترال تخمدان در روزهای 4-2 سیکل قاعدگی روش ارزشمندی می باشد. بطوریکه کم بودن شمارش فولیکولهای آنترال ویژگی زیادی برابرپیش بینی کاهش قدرت باروری ویا پاسخ ضعیف به تحریک تخمدان وشکست درمانی دارد.
حجم تخمدان با تخلیه پیشرونده فولیکولها کاهش می یابد بطوریکه کاهش حجم تخمدان کمتر از 3 میلی لیتری می تواند نشانه ای از کاهش ذخایر تخمدان باشد.

ارزیابی ذخیره تخمدان در زنان با تمایل بارداری که دارای هر یک از خصوصیات زیر هستند توصیه می شود.

• سن بالای 35 سال
• ناباروی غیر قابل توجیه
• سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
• سابقه جراحی تخمدان
• ابتلا به بیماریهای (دیابت، اختلالات تیروئیدی،اتوايميون)